دیزاین نوروساینس(Neuroscience design)، طراحی به کمک علم اعصاب است. همانطور که قبلا به این موضوع اشاره شده است، نورو دیزاین زمینهای است برای تلفیق علم و هنر. تلاش فعالان این رشته بر این است که موجب بهبود کارایی و اثربخشی طراحیهای متفاوت شوند. طراحان این حوزه بر اساس علم به ارتباط بین عملکرد مغز و واکنشهای متفاوت انسان، به طراحی و دیزاین میپردازند. با درک فرآیندهای شناختی و عاطفی مغز، طراحان میتوانند طرحها و رابط کاربریهایی ایجاد کنند که بهطور بهینه تجربه کاربران را بهبود دهند.
در قسمت اول این مقاله، به درک دیزاین نوروساینس و همچنین تاریخچه آن پرداختیم. سپس به کاربردهای آن را در زمینه های مختلف بررسی کردیم. حال نوبت به پاسخ به دو سوال مطرح شده در مقاله قبلی رسیده است.در این مقاله به معرفی روشها و ابزارها در دیزاین نوروساینس و ملاحظات اخلاقی و پیامدهای آینده آن میپردازیم. پس تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.اگر هنوز به درک درستی از نورو دیزاین نرسیدهاید میتوانید یک بار دیگر به مقاله قبلی رجوع کنید یا بر روی لینک کلیک کنید. اگر همچنان برای شما ابهامی در رابطه با این موضوع وجود داشت در قسمت کامنت سوال خود را از ما بپرسید.
روشها و ابزارها در دیزاین نوروساینس
در این بخش، به بررسی روشها و ابزارهای استفاده شده در دیزاین نوروساینس میپردازیم. این متدها روشهای استفاده شده در علم عصب شناسی است. برای تلفیق علم اعصاب و طراحی از داداههای استخراج شده از این روشها استفاده میشود. از گذشته تا کنون، از روشها و ابزارهای متنوعی برای بررسی و تحلیل فعالیت مغزی و تأثیر آن بر رفتار و تجربه انسان استفاده میشده است. با پیشرفت روز به روز تکنولوژی، این روش ها نیز دچار تحول شدند. همچنین تکنولوژی راه خود را به دنیای هنر و طراحی بازکرد. در ادامه، به برخی از این روشها و ابزارهای نوین اشاره میکنیم و به توضیحی مختصر با زبانی ساده بسنده میکنیم:
-
نوروتصویربرداری (Neuroimaging):
این روش شامل استفاده از تکنولوژیهایی مانند مغناطیسگرفتگی هستهای (fMRI) و الکتروانسفالوگرافی (EEG) است. این تکنولوژیها به ما امکان میدهند تا فعالیت مغزی در زمان واقعی را درک کنیم و به عنوان اطلاعات ورودی برای تحلیل رفتار و تجربه انسان از طراحی استفاده کنیم.
-
ردیابی چشم (Eye-tracking):
این روش از دستگاههایی استفاده میکند که حرکت چشم را در طول زمان ضبط میکنند. با تحلیل دادههای حاصل از ردیابی چشم، میتوان نحوه تمرکز و توجه فرد را درک کرده و الگوهای نگاهش را در مواجهه با طراحیها و رابطهای کاربری مورد بررسی قرار داد.
-
سنجش واکنش های فیزیولوژیکی:
این روش شامل اندازهگیری پارامترهای فیزیولوژیکی مانند ضربان قلب، فشار خون، ریتم التنفس و تعریق است. این پارامترها میتوانند نشان دهنده واکنشهای نهادینه و عاطفی فرد به طراحی باشند.
-
آزمونهای رفتاری:
این روش شامل استفاده از آزمونها و تستهای رفتاری است که برای ارزیابی توجه، حافظه، تصمیمگیری، واکنشهای حرکتی و سایر قابلیتهای شناختی فرد به کار میروند. این آزمونها میتوانند نشان دهنده تأثیر طراحیها بر عملکرد کاربران باشند.
-
مطالعات رفتاری:
در این روش، مشاهده مستقیم رفتار و واکنشهای فرد در معرض طراحیها و تجربهها انجام میشود. این مطالعات میتوانند شامل مشاهده و ثبت عملکرد و تعامل فرد با محیط و رابط کاربری باشند.
ترکیب این روشها و ابزارها در دیزاین نوروساینس به ما امکان میدهد تا فرایندهای شناختی و رفتاری را درک کنیم و بر اساس آنها طراحیها را بهبود ببخشیم و کیفیت تجربه مخاطبان را افزایش دهیم. با استفاده از این ابزارها، میتوانیم به طور دقیقتر و عمیقتر درک کنیم که طراحیها و رابطهای کاربری چگونه بر مغز و رفتار انسان تأثیر میگذارند و در نهایت آنها را بهترو بهینهتر کنیم. قابل ذکر هست که استفاده از ابزار های ذکر شده برای طراحی هنوز در کشور ما مرسوم نیست. برای ورود به این عرصه متاسفانه با مشکلاتی رو به رو خواهیم بود.
ملاحظات اخلاقی و پیامدهای آینده در دیزاین نوروساینس
در ادامه به ملاحظات اخلاقی در نورو دیزاین و پیامدهای آیندهای که ممکن است به همراه داشته باشد، میپردازیم. دیزاین نوروساینس، همانند هر حوزهی دیگری که با استفاده از دادههای شخصی و دستکاری رفتار و تجربه انسان سر و کار دارد، ملاحظات اخلاقی مهمی را در بر دارد. در زیر، به برخی از این ملاحظات اخلاقی و پیامدهای آینده میپردازم:
-
حفظ حریم خصوصی:
استفاده از روشهای دیزاین نوروساینس ممکن است شامل جمعآوری دادههای شخصی و حساس فرد باشد، مانند فعالیت مغزی و واکنشهای فیزیولوژیکی. بنابراین، حفظ حریم خصوصی و حفاظت از اطلاعات شخصی فرد بسیار حائز اهمیت است. باید اطمینان حاصل شود که دادههای شخصی به طور محفوظ و با رعایت قوانین حریم خصوصی مورد استفاده قرار میگیرند.
-
اعتبار و شفافیت:
در استفاده از روشهای دیزاین نوروساینس، مهم است که اعتبار و شفافیت به عنوان مبانی اصلی عملکرد به کار گرفته شوند. نتایج و یافتههای به دست آمده باید معتبر و قابل تکرار باشند و اطلاعات مورد استفاده در پژوهشها و طراحیها باید به صورت شفاف و قابل درک ارائه شوند.
-
توانمندسازی و تساوی:
طراحی بر اساس اصول دیزاین نوروساینس باید به افراد راههایی را برای بهبود عملکرد و تجربه شخصی خود بدهد. این طراحیها باید منابع و فرصتها را به صورت عادلانه و بیطرفانه توزیع کنند و تساوی فرصت را حفظ کنند.
-
آگاهی و آموزش:
استفاده از دیزاین نوروساینس نیازمند آگاهی و آموزش است. تحلیل دادههای مغزی و تأثیر آن بر رفتار انسان پیچیده است و برای درک صحیح و استفاده بهینه از این روشها، آموزش و آگاهی لازم است.
-
پیامدهای آینده:
استفاده بیرویه و نادرست از دیزاین نوروساینس میتواند پیامدهای بدی برای آینده را به همراه داشته باشد. برای مثال، استفاده نادرست از این روشها در زمینه بازاریابی و تبلیغات میتواند به تحریف رفتار و تصمیمگیری مشتریان منجر شود و به نتیجهای ناخوشایند برسد.
با در نظر گرفتن این ملاحظات اخلاقی و پیامدهای آینده، میتوان از قدرت دیزاین نوروساینس برای بهبود عملکرد، بهینه تر شدن تجربه کاربری و بهتر شدن کیفیت طراحیها استفاده کرد، در حالی که حقوق و خصوصیات افراد را رعایت میکند. بسیار اهمیت دارد که به حریم خصوصی افراد احترام گذاشته شود و این تکنیک در جهت راحت تر شدن ارتباط طراحی با کاربر استفاده شود.
نتیجهگیری
دیزاین نوروساینس یک تلاقی جذاب بین علم و طراحی است که قدرتی بزرگ در تحول زمینههای مختلف دارد. با استفاده از دانش علم اعصاب، طراحان میتوانند تجربههای موثر و منحصر به فرد برای هر کاربر ایجاد کنند. با این حال، باید در این حوزه به ملاحظات اخلاقی هم بسیار توجه کنیم. با پیشرفت نوروساینس دیزاین، این حوزه پتانسیل بزرگی در شکلدهی آینده طراحی دارد، جایی که مرزهای بین هنر و علم مبهم میشوند و تجربه انسان در اصل نوآوری قرار میگیرد.
امروزه در کشور های پیشرفته شاهد استفاده ازاین تکنیک در طراحی ها هستیم و با پیشرفت هوش مصنوعی، ورود این تکنولوژی را در حوزه نورو دیزاین میبینیم. شما فکر میکنید که تا چه حد تکنولوژی وارد این عرصه شده است؟ در مقاله بعدی به تاثیرات هوش مصنوعی بر روی دیزاین نوروساینس میپردازیم.
نویسنده: شاهنگ شمشیری
ایمیل:shahang.sh(at)gmail.com
